Otomotivde çip krizi!

Hollanda hükümeti, güvenlik endişelerini ve Çinli ana şirket Wingtech Technology'nin "ciddi yönetim eksikliklerini" gerekçe göstererek eylül ayında Nijmegen merkezli çip üreticisi Nexperia'nın kontrolünü fiilen ele geçirdi.

Bu karara tepki gösteren Pekin yönetimi, Nexperia'ya ihracat kısıtlamaları getirdi. Çin daha sonra kısıtlamaları yumuşatsa da, çip sevkiyatlarının tam olarak yeniden başlaması için Hollanda hükümetinin Nexperia üzerindeki kontrolünü gevşetmesini şart koştu.

Otomotiv üreticileri, 2020'de yarı iletken üretimini sekteye uğratan Kovid-19 salgını ve bir yıl sonra Japonya'daki bir fabrikada çıkan yangının ardından tedarik hatlarını güçlendirme sözü vermişti.

Ancak son kriz, sektörün kör noktasını açığa çıkardı: Endüstri, düşük teknolojili çiplerin Çin tarafından Batı'ya karşı bir koz olarak kullanılabileceğini hiç öngörmemişti.

Otomotiv üreticilerine danışmanlık veren ABD merkezli Seraph Consulting'in CEO'su Ambrose Conroy, Reuters'a verdiği demeçte durumu şu sözlerle özetledi: "Kimse jeopolitik bir kesintiye hazırlıklı değildi ve hâlâ da değiller."

PEKİN'DEN SERT MİSİLLEME

Pekin yönetimi bu hamleye, İnci Nehri Deltası'ndaki fabrikada paketlenen bitmiş Nexperia çiplerinin ihracatını durdurarak karşılık verdi.

Hollanda geçen hafta Nexperia'nın kontrolünü alma kararından geri adım atarak çözüm sinyali verdi.

Fakat Nexperia'nın Dongguan fabrikasından sevk edilen ve araba frenlerinden elektrikli camlara kadar her yerde kullanılan yarı iletkenlerin yokluğu piyasayı çoktan sarstı.

Düşük maliyetli olan bu parçaların eksikliği, Nissan ve Honda'yı üretimi kısmaya zorlarken, Alman tedarikçi Bosch'un fabrika çalışma saatlerini azaltmasına neden oldu.

Guangdong Uluslararası Stratejiler Enstitüsü'nden Uluslararası İlişkiler Profesörü Li Xing, yaşananları şöyle değerlendirdi:

"Hollandalılar Nexperia'ya el koyduklarını sandılar ama sadece bir ofis binasını devraldılar. Bu durum, orta ve düşük segmentlerde bile Çin'e bağımlı olduklarını gösteriyor. Eğer Çin sizi kıskaca almak isterse bunu hâlâ yapabilir. Çıkış yolunuz yok."

YUAN İLE ÖDEME ZORUNLULUĞU

Konuya aşina kaynakların aktardığına göre, Nexperia geçen ayın sonlarında bazı yerli dağıtıcılara satışlara yeniden başladı ancak daha önce kullanılan yabancı para birimleri yerine yuan ile ödeme talep etti.

Reuters'ın haberine göre bu para birimi değişikliği, Çinli işletmenin Hollanda'daki merkezden daha bağımsız hareket etme girişimiydi.

Fakat fabrika tüm yuan işlemlerini yönetemediği için sevkiyata hazır çipler Dongguan tesisinde yığıldı.

Avusturyalı Melecs ve Apple tedarikçisi JABIL, Çinli kuruluşları kullanarak yuan ile ödeme yapıp Nexperia'dan çip temin etmeyi başardı.

Ancak Bosch, yıllık 200 milyon eoru'luk Nexperia ürünü sipariş etmesine rağmen başlangıçta yeterli alternatife sahip değildi.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Seul'de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile görüşmesinin ardından Çin, bu ay bazı Nexperia ihracatlarının yeniden başlamasına izin verdi.

Bu gelişme, üretimi durdurmaya günler kalan Bosch ve tedarikçileri Aumovio, ZF Group ve Hella için iyi haber oldu.

DERS ALINMADI MI?

Öte yandan Londra merkezli Pelham Smithers Associates otomotiv analisti Julie Boote, çip krizinin otomotiv üreticilerinin önceki şoklardan ders çıkarmadığını gösterdiğini belirtti.

Boote, "Birkaç aylık çip stokuna sahip olmalarını beklersiniz. Son krizden sonra söyledikleri buydu" dedi.

Nissan Performans Direktörü Guillaume Cartier ise savunmasız tedarik zincirlerini değiştirmenin zaman aldığını vurguladı.

Cartier, geçen ay yaptığı açıklamada, "Herkesin bana 'ama geçmişten ders almadınız' diyeceğini biliyorum. Evet, tamam. Ama tüm tedarikinizi üç yıl içinde değiştirebileceğinize inanıyor musunuz?" diye konuştu.

Nexperia krizi, Nissan'ı en çok satan modeli Rogue SUV'nin üretimini kısmaya zorladı ve bu yıl için risk oluşturmaya devam ediyor.

Danışman Conroy, müşterilerine kritik bileşenler için ihtiyaç duyulan bölgede ekstra stok tutmalarını tavsiye ediyor.

Fakat maliyetleri en aza indirmek için "tam zamanında" (just-in-time) envanter yönetimine bel bağlayan bir sektör için bu oldukça maliyetli bir değişim.

ASML CEO'SUNDAN DİYALOG ÇAĞRISI

Hollandalı teknoloji devi ASML Holding'in CEO'su Christophe Fouquet ise Bloomberg'e yaptığı açıklamada, Nexperia krizinin tedarik zincirinin ne kadar kırılgan olduğunu ve anlaşmazlıkların büyümesini önlemek için diyaloğun hayati önem taşıdığını vurguladı.

Fouquet, geçen hafta Hollanda televizyon programı Buitenhof'ta, "Bu konuyla ilgili önemli hususlardan biri, gerilimi yükseltmeden önce konuşmaktır; belki de bu sefer tam tersi oldu. Ortada büyük riskler var" ifadelerini kullandı.

Tedarik zincirindeki bir diğer engel ise çiplerin araçlara entegre edilme biçimiyle ilgili. Nexperia yarı iletkenleri, elektriği yöneten güç modülleri gibi bileşenlerde yaygın olarak kullanılıyor ve genellikle doğrudan bileşenlerin üzerine lehimleniyor.

White Oak Capital Partners Yatırım Direktörü Nori Chiou, bunun çiplerin basitçe başka bir çiple değiştirilemeyeceği anlamına geldiğini belirtti.

Herhangi bir yeni araç bileşeninin, alternatif parçaların temini sürecine aylar ekleyebilecek testlerden geçmesi gerekiyor.

Nexperia, aynı görünen parçaların araçlarda farklı performans gösterebileceği için ikamenin "bir gecede" tamamlanamayacağını ifade etti.

Alman Hella, Nexperia'nın çipleri için alternatif tedarikçileri değerlendiriyor ancak test ve onay süreçlerinin bir yıla kadar sürebileceği belirtiliyor.

Ankura Consulting'den Alfredo Montufar-Helu, çip darboğazlarına hazırlanmanın kolay veya ucuz olmayacağını belirterek, "Herkes bir kez daha dayanıklılık oluşturmaktan, çeşitlendirmeden bahsetmeye başlayacak. Ve sonra bunun ne kadar pahalı olduğunu fark edecekler" dedi.

NEXPERIA'NIN ALMANYA İÇİN ÖNEMİ

Şirket, "Almanya’daki birçok müşteri için kilit tedarikçi" konumunda bulunuyor.

Şirketin en önemli üretim tesisi Hamburg’da yer alıyor ve bu tesiste yaklaşık 1600 kişi çalışıyor. Fabrika, son dönemde 175 milyon euro maliyetle modernize ediliyor.

Şirketin mevcut üst düzey yöneticileri Achim Kempe (Operasyonlardan Sorumlu Başkan) ve Stefan Tilger (Finanstan Sorumlu Başkan) için de Hamburg, ana üs görevi görüyor.

Batı ve Çin arasındaki çatışma nedeniyle Kempe, şirketi yaptırımlardan korumak amacıyla Avrupa ve Çin’deki müşteriler için ayrı tedarik zincirleri kurmayı planladı.