- Haberler
- Pol-Analiz
- Orta Asya'da 'Yeni Büyük Oyun': Ticaret Yolları Yeniden Şekilleniyor
Orta Asya'da 'Yeni Büyük Oyun': Ticaret Yolları Yeniden Şekilleniyor
Rusya-Ukrayna Savaşı, yalnızca Avrupa güvenlik dengelerini değil, aynı zamanda küresel ticaretin doğu-batı eksenindeki lojistik hatlarını da kökten sarstı. Avrupa ülkeleri, Rusya'ya olan enerji ve lojistik bağımlılığını azaltmak ve Çin'le ticaretini güvence altına almak için Rusya'yı by-pass eden yeni rotalara yöneliyor.
Bu stratejik değişim, uzun süre küresel ekonomide ikinci planda kalan Orta Asya ve Güney Kafkasya’yı yeniden jeopolitik odak noktası haline getirdi. Mustafa Esad Çalmuk’un Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi için kaleme aldığı analize göre, bölgede adeta “Yeni Büyük Oyun” başladı.
Orta Koridor Yükseliyor
Çin’den başlayıp Kazakistan, Hazar Denizi, Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden Türkiye’ye uzanan Orta Koridor, Avrupa ile Çin arasındaki en kısa kara yolu olma özelliğiyle öne çıkıyor. Bu güzergâh, Süveyş Kanalı ve Rusya rotasına kıyasla daha güvenli, hızlı ve ekonomik bir alternatif sunuyor.
Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu ve Alat Limanı yatırımlarıyla kritik rol oynarken; Türkmenistan, Hazar geçişli ticarette liman kapasitesini ve doğu bağlantılarını güçlendiriyor. Gürcistan ise Batı’ya yakınlığı ve siyasi istikrarıyla avantajlı konumda olsa da, Abhazya ve Güney Osetya sorunları ülkenin güvenlik denkleminde risk oluşturmaya devam ediyor.
Bölgesel Çekişme ve Riskler
Azerbaycan-Ermenistan gerilimi, Ermenistan üzerinden geçecek güzergâhların önünü şimdilik kapatıyor.
Zengezur Koridoru stratejik tartışmaların merkezinde yer alıyor.
Rusya’nın bölgedeki askeri varlığı ve siyasi nüfuzu, yeni rotaların güvenilirliği üzerinde belirsizlik yaratıyor.
Altyapı Yatırımlarında Patlama
Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan gibi ülkeler hem Çin’le ticaret bağlarını güçlendiriyor hem de AB ile enerji, tarım ve dijital dönüşüm alanlarında işbirliği yapıyor.
Yatırım alanları:
Demiryolları
Otoyollar
Limanlar
Lojistik merkezler
Enerji boru hatları
Dijital ticaret altyapısı
Bu yatırımlar, istihdamı artırıyor, sanayi bölgelerinin gelişmesini sağlıyor ve kadınların iş gücüne katılımını teşvik ediyor.
Türkiye’nin Merkez Ülke Rolü
Türkiye, TANAP ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projeleriyle doğu-batı ekseninde enerji ve lojistik merkezi konumunda.
Türk Devletleri Teşkilatı üzerinden bölgesel işbirliği
AB ile Gümrük Birliği avantajı
Modern lojistik altyapısı sayesinde Asya’dan gelen ürünlerde Avrupa’ya açılan ana kapı olma potansiyeli
Kalıcı Başarı İçin Gerekenler
Uzmanlara göre, bu dönüşümün kalıcı olabilmesi için:
Gümrük prosedürlerinin sadeleştirilmesi
Sınır geçişlerinin dijitalleşmesi
Yolsuzlukla mücadele
Bölgesel işbirliği mekanizmalarının güçlendirilmesi
zorunlu adımlar arasında yer alıyor.
Çalmuk’a göre, Orta Asya ve Kafkasya’nın küresel ticaret sistemine entegrasyonu, sadece ekonomik değil, barış ve istikrar açısından da tarihi bir fırsat sunuyor. Ancak bunun gerçekleşmesi, yalnızca jeostratejik konum değil, aynı zamanda bölgesel işbirliği kültürünün güçlenmesi ve dış müdahalelere karşı ortak direnç geliştirilmesiyle mümkün olacak.
