Dublin'den TBMM'ye Yol Haritası

AKParti, Yeni Yol Parti, DEM Parti ve CHP temsilcilerinin katıldığı heyet, uluslararası barış mimarlarının tecrübelerinden notlar alırken, süreçlerdeki liderlik, dil ve sabır üçgeninin önemi sıkça vurgulandı.

 Kuzey İrlanda’dan Liderlik Dersi: "Barış Güçlü Liderlik İster"

Toplantının en dikkat çekici isimlerinden, Hayırlı Cuma Anlaşması döneminin İrlanda Başbakanı Bertie Ahern, silahsızlanma ve siyasi uzlaşmanın en kritik anlarını paylaştı. Ahern, toplumsal kabulün zorluklarına değinirken, liderliğin kararlılığını öne çıkardı:

"40 yıl ceza almış birinin serbest bırakılmasını toplum kolay kabul etmez. Ama barış güçlü liderlik ister."

Ahern, İngiltere Başbakanı Tony Blair ile zaman zaman yaşadığı anlaşmazlıklara rağmen diyaloğun hiç kesilmediğini belirterek, "Konuşa konuşa, tartışa tartışa bir sonuca ulaşıyorduk," dedi.

 Kariyer Riskine Rağmen Gizli Görüşmeler

Ahern’in ardından söz alan eski Dışişleri Bakanı Dermot Ahern, sürecin en riskli aşamalarına ışık tuttu. Başbakanının IRA ile gizli görüşmelerde bizzat yer alması yönündeki talebini anlatan Ahern, görevin getirdiği bireysel tehlikeyi açıkça ifade etti:

"Başbakan, görüşmeler sızarsa her şeyi inkâr edeceğini söyledi. Bu görevin siyasi açıdan çok riskli olduğunu biliyordum. Sızması halinde kariyerim biterdi."

Ahern, görüşmelerin hemen öncesinde IRA tarafından gerçekleştirilen bombalı saldırılara rağmen çalışmaların durmadığını vurgulayarak, barış sürecinde karşılaşılan "oyun bozucular" sorununa rağmen "inatla ve ısrarla" masada kalınmasının hayati olduğunu söyledi.

Toplumsal Kapsayıcılık Şart

Kuzey İrlanda güvenliğinin ve paramiliter mahkum düzenlemelerinin uygulamasında aktif rol alan İrlanda Adalet ve Eşitlik Bakanlığı eski Müsteşarı Tim Dalton, sürecin iletişim ayağına dikkat çekti. Dalton’a göre, sürecin başarısı büyük ölçüde kullanılan dile bağlı:

"Bu süreçlerde kullanılan dilin, sürecin olumsuz etkilenmesine yol açmaması, taraflar arasındaki ilişkiye ve sürecin toplumsallaşmasına zarar vermemesi gerekir."

Dalton, devlet dilinin kapsayıcı hale getirilmesinin toplumsal desteği sürdürmenin anahtarı olduğunu belirtti.

 Filipinler’den Uzun Soluklu Bakış: Silah Bırakmak Yeterli Değil

Toplantının son konuşmacısı, Filipinler Mindanao barış sürecinin kilit isimlerinden Bangsamoro Bakanı Raissa H. Jajurie oldu. Jajurie, silah bırakma anlaşmasının ardından dahi sürecin çok uzun soluklu olduğunu belirtti:

"Mindanao’da 25-26 bin savaşçı silah bıraktı ama silah bırakmayla ve bırakanlarla ilgili daha yapılması gereken pek çok şey var. Yani çok sabırlı olmak gerekiyor."

Jajurie, Uluslararası Kriz Grubu gibi uluslararası yapıların, sürecin önündeki engellerin aşılmasında kritik ve aktif destek sağladığını ekleyerek, uluslararası iş birliğinin önemine işaret etti

Demokratik Gelişim Enstitüsü (DPI) tarafından organize edilen toplantıda, hem uluslararası barış tecrübesi olan uzmanlar hem de TBMM heyetindeki siyasi aktörler yer aldı.

Uluslararası Uzmanlar ve Eski Yetkililer

• Aleka Kessler: DPI Kıdemli Uzmanı
• Bertie Ahern: İrlanda eski Başbakanı
• David Gorman: Uluslararası barış inşası uzmanı
• Derek Mooney: İletişim Uzmanı, İrlanda Hükûmeti eski Danışmanı
• Dermot Ahern: İrlanda eski Dışişleri Bakanı
• Sir Kieran Prendergast: Büyükelçi, BM eski Siyasi İşler Genel Sekreter Yardımcısı
• Frank Symth: İrlanda Dışişleri Bakanlığı Direktörü
• Raissa H. Jajurie: Bangsamoro Sosyal Hizmetler ve Kalkınma Bakanı (Filipinler)
• Tim Dalton: İrlanda Adalet ve Eşitlik Bakanlığı eski Müsteşarı
• Vegard Ellefsen: Büyükelçi, Norveç eski Türkiye ve NATO Büyükelçisi
• Padraig Quigley: İrlanda Dışişleri Bakanlığı

TBMM Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu Heyeti

• Abdurrahman Babacan (AKP)
• Bülent Kaya (Yeni Yol Parti)
• Mehmet Emin Ekmen (Yeni Yol Parti)
• Mustafa Bilici (Yeni Yol Parti)
• Celal Fırat (DEM Parti)
• Gülistan Kılıç Koçyiğit (DEM Parti)
• Sezgin Tanrıkulu (CHP)
• Oğuz Kaan Salıcı (CHP)
• Yılmaz Ensaroğlu (Mazlumder eski Genel Başkanı - İnsan Hakları Aktivisti olarak katıldı)

T.C. Dublin Büyükelçiliği Temsilcileri:

• Esra Cankorur: Türkiye Cumhuriyeti Dublin Büyükelçisi
• Alper Özcan: 1. Müsteşar