Netanyahu Yeni Oyunlar Peşinde
israil siyaseti, beklenen ancak Başbakan Binyamin Netanyahu'nun uzun süre kaçındığı bir kararla sarsılıyor: 7 Ekim 2023'teki Hamas saldırısının koşullarını inceleyecek bir soruşturma komisyonu kuruldu. Ancak bu 'onay' kararı, Netanyahu'nun siyasi hayatını koruma hamlesi olarak yorumlanıyor. Zira hükümetin kurduğu bu komisyon, yasayla zorunlu kılınan Resmi Soruşturma Komisyonu olmaktan uzak, Başbakan'ın süreç üzerindeki kontrolünü maksimize eden bir yapıya işaret ediyor.
Yüksek Mahkeme Baskısı Kararı Getirdi, Ama...
Netanyahu, 7 Ekim'deki büyük güvenlik başarısızlığının temel sorumlusunun kendisi olduğu gerçeğiyle yüzleşmekten korktuğu için, soruşturma komisyonu kurulmasını sürekli erteledi. Başlangıçta 'Savaş devam ederken soruşturma yapılamaz' tezini öne sürdü. Ancak, Yüksek Mahkeme, bu erteleme çabalarını boşa çıkardı. Mahkeme, son haftalarda 7 Ekim saldırılarıyla ilgili başarısızlıkları incelemek için geniş yetkilere sahip ulusal bir komisyonun kurulması gerektiği konusunda hiçbir ihtilaf olmadığını netleştirerek hükümete bir son tarih verdi.
Mahkemenin, Yüksek Mahkeme başkanının inisiyatifiyle kurulacak ve yürütmeden bağımsız resmi bir komisyon kurma tehdidi karşısında paniğe kapılan Netanyahu, kendi özel komisyonunu kurmaya başvurdu. Bu, yasalara dayanan, tarafsız ve bağımsız bir soruşturma komisyonunun kurulmasını fiilen engellemekten başka bir anlama gelmiyor.
Görev Tanımını Bile Kendisi Belirleyecek
Hükümet, komisyona 'tam soruşturma yetkisi' verildiğini iddia etse de, komisyonun ruhu ve yapısı, muhalefeti ve kamuoyunu tatmin etmekten uzak. Karara göre, Başbakan Binyamin Netanyahu, soruşturma komisyonuna verilecek görev ve yetkilerin belirlenmesinden sorumlu özel bir bakanlar komitesine başkanlık edecek.
Bu ne anlama geliyor?
Netanyahu, komisyonun ele alacağı konuları, inceleyeceği zaman dilimlerini ve görev tanımını kendisi belirleyebilecek. Muhalefetle 'mümkün olan en geniş konsensüsü' sağlamak için 45 gün süre tanınsa da, asıl güç Başbakan'ın elindeki özel komitede toplanmış durumda.
Netanyahu, geçtiğimiz hafta Knesset'te yaptığı konuşmada, resmi bir soruşturma komisyonu talebini neden reddettiğini açıkça ortaya koymuştu: Anlaşmazlığın özü 'sadece neyi veya kimi soruşturduğumuz değil, kimin soruşturma yetkisine sahip olduğu' idi. Netanyahu, soruşturma sürecinin siyasi kontrolünü elden bırakmak istemiyor.
Muhalefet ve Aileler Teyakkuzda
Bu kararın ardından İsrail muhalefet partileri şaşkın ve öfkeli. Netanyahu'yu, kendini kovuşturma tehdidinden kurtarmak için yasayı çiğnemekle suçluyorlar. İnsan hakları grupları ise tek etkili soruşturmanın resmi bir komisyonla yürütülebileceğine inanarak, hükümetin kararının bozulması için bir kez daha Yüksek Mahkeme'ye başvuracaklarını duyurdu.
Öte yandan, Hamas tarafından esir alınan İsraillilerin ailelerinin temel sorusu, soruşturmanın siyasi manipülasyonlarla gölgelenmesine izin verilip verilmeyeceği olacak: 'Gazze Şeridi'ndeki savaş neden bu kadar uzun sürdü? Netanyahu'nun iktidarını sürdürmesini sağlamak için siyasi nedenlerden miydi?'
Önümüzdeki haftalar, komisyonu yönetecek isimlerin belirlenmesi ve görev tanımının yapılmasıyla siyasi pazarlıkların yoğunlaştığı bir dönem olacak. Yüksek Mahkeme ve muhalefet, bu yeni yapının gerçekten vaat edilen bağımsızlığa sahip olup olmadığını yakından takip edecek. Aksi takdirde, bu 'bağımsız' soruşturma komisyonu, sadece Netanyahu'nun kendi siyasi bekasını sağlama aracı olarak tarihe geçecektir.